همزمان با گرده‌افشانی گل‌ها و به بار نشستن درختان خصوصا در فصل بهار ، مشکلاتی برای بعضی‌ها ایجاد می‌شود که یکی از آنها آلرژی یا حساسیت فصلی است. اگر جزو افرادی هستید که تا آب از بینی‌تان جاری می‌شود، سراغ قرص‌ها و داروهایی مثل «آنتی‌هیستامین» می‌روید، خواندن این را از دست ندهید.
هیستامین در واقع ترکیبی شیمیایی است که بدن به طور طبیعی در برابر مواد آلرژی‌زا ترشح می‌کند. آنتی‌هیستامین‌ها نیز داروهای ضد حساسیت هستند که با مسدودکردن اثرات این ترکیب شیمیایی روی دستگاه تنفسی به پیشگیری و تسکین علائم آلرژیک مانند خارش، آبریزش بینی، اشک ریزی، عطسه و... کمک می‌کند. با این حال مصرف زیاد این داروها عوارض و خطراتی دارد.
نحوه عمل آنتی‌هیستامین‌ها در بدن
آنتی هیستامین ها با خنثی‌کردن عمل هیستامین باعث می شوند که خارش و آبریزش بینی و عطسه‌کردن تسکین یابد. همچنین این داروها علایم مربوط به آلرژی در مناطقی غیر از بینی مثلاً کهیرها یا دانه های پوستی را بهبود می بخشند. هیستامین، پروتئینی است که در بیشتر واکنش‌های آلرژیک بدن نقش دارد و علائمی مانند عطسه، آبریزش بینی، خارش پوست و... از آن ناشی می‌شود.
داروهای آنتی هیستامین را در صورت امکان باید پیش از حمله آلرژی مصرف کرد. داروهای آنتی هیستامین به اشکال مختلف قرص، قطره چشمی، شربت و اسپری بینی وجود دارند. در بسیاری موارد این داروها در دو شکل سریع الاثر و با اثر تدریجی هم وجود دارند.
داروهای آنتی هیستامین به دو گروه قدیمی تر یا نسل اول و جدیدتر یا نسل دوم تقسیم می شوند؛ تفاوت عمده این دو گروه در میزان عارضه جانبی خواب آلودگی است. آنتی هیستامین های نسل دوم بر خلاف نسل اول کمتر این عارضه شایع را به وجود می آورند.
داروهای آنتی‌هیستامین نسل اول:
از این گروه می توان به داروهای دیفن هیدرامین، کلماستین و کلرفنیرامین اشاره کرد.داروهای این گروه به خاطر آنکه غیراختصاصی عمل می کنند و اثر ضدکولینرژیک هم دارند (اثر استیل کولین یک پیغامبر عصبی را مهار می‌کنند) ممکن است عوارض جانبی متعددی ایجاد کنند.
داروهای آنتی‌هیستامین نسل دوم
از داروهای آنتی هیستامین نسل دوم می توان به فکسو فنادین، لوراتادین، سیتریزین و آکرواستین اشاره کرد. این داروها خاصیت ضدکولینرژیک ندارند و بنابراین در مقادیر تجویز شده، خواب آلودگی ایجاد نمی‌کنند.
عوارض شایع این گروه داروها شامل سردرد، خشکی دهان و خشکی بینی می شود که اغلب موقتی هستند و در طول درمان برطرف می شوند. در موارد نادری تپش قلب و احساس سنگینی بر روی قفسه سینه در حین مصرف این داروها رخ می دهد که در این صورت باید فوراً به پزشک مراجعه کرد .زنان باردار و شیرده باید از این داروها اجتناب کنند، مگر اینکه پزشک مصرف آنها را تجویز کند.
تفاوت بین آنتی‌هیستامین‌های نسل اول و دوم چیست؟
آنتی‌هیستامین‌های نسل اول از 50 سال قبل به بازار آمده و شامل داروهایی مانند دیفن‌هیدرامین، کلماستین و کلرفنیرامین است. با وجودی که این داروها برای مقابله با حساسیت و واکنش‌های آلرژیک مؤثرند، اما تاثیر کوتاه‌مدتی دارند و در عین حال باعث خواب‌آلودگی می‌شوند، اما این مساله در خصوص آنتی‌هیستامین‌های نسل دوم مثل فکسوفنادین، لوراتادین و سیتریزن صدق نمی‌کند.
کدامیک از نسل آنتی‌هیستامین‌ها تاثیر بیشتری دارند؟
معروفترین و پرکاربردترین آنتی‌هیستامین‌ها جزو نسل دوم هستند که به صورت روزانه یک عدد قرص مصرف می‌شوند و تاثیر آنها حدود 24 ساعت است.
بهترین روش مصرف برای افزایش تاثیر‌گذاری این داروها چیست؟
برخلاف داروهای دیگر، بهتر است آنتی‌هیستامین‌ها خارج از وعده‌های غذایی و فقط با آب مصرف شوند. البته مصرف این داروها در بین غذا بلامانع است، اما این کار باعث می‌شود دارو بعد از حدود یک ساعت تاثیر خود را نشان دهد. بهتر است زمان مصرف دارو مطابق دستور پزشک باشد.
آیا موارد منع مصرفی برای آنتی‌هیستامین‌ها وجود دارد؟
موارد منع مصرف آنتی‌هیستامین‌ها زیاد نیست، اما برای خانم‌های باردار و شیرده توصیه نمی‌شود، چراکه هنوز مطالعات کافی در خصوص عوارض جانبی آنها در دوران بارداری انجام نشده است. افرادی که دچار بیماری‌های جدی کلیوی و هپاتیت هستند، نیز بهتر است قبل از مصرف با پزشک مشورت کنند.
علاوه بر این افرادی که از بیماری‌های قلبی ـ عروقی رنج می‌برند هم باید در مصرف آنتی‌هیستامین‌ها محتاط باشند، چون امکان تداخل دارویی بین آنتی‌هیستامین‌ها و داروهای ضدانعقاد خون وجود دارد.
